Yeterli ve Dengeli Beslenme Nedir?
Beslenme; büyüme ve gelişmeyi sağlamak, sağlığı korumak veya iyileştirmek, yaşam kalitesini artırmak için bireyin gereksinimi olan besin öğelerinin yeterli miktarda vücuda alınması ve vücutta kullanılmasıdır. Beslenme uygun zamanlarda ve bilinçli olarak yapılması gereken bir eylemdir. Besin öğelerinin herhangi birinden alınmadığı ya da gerektiğinden az alındığı durumda büyüme, gelişme ve sağlık hali olumsuz yönde etkilenir.
Beslenme açlık duygusunu bastırmak, karın doyurmak ya da canının her istediğini yemek değildir.
Yeterli ve dengeli beslenme; vücudun büyümesi, yenilenmesi ve çalışması için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin yeterli miktarlarda ve her öğünde dengeli şekilde alınıp vücutta uygun şekilde kullanılmasıdır.
Yeterli ve dengeli beslenme için 4 temel besin grubunda yer alan besinlerin her öğünde yeterli miktarda tüketilmesi gerekir. Bu besin grupları;
Süt ve Süt Ürünleri Grubu
Et, Yumurta, Kuru baklagil, Yağlı Tohum Grubu
Ekmek ve Tahıl Grubu
Sebze ve Meyve Grubu
Yeterli ve dengeli beslenmek sağlığın temelidir. Yeterli ve dengeli beslenmeye sağlıklı beslenme olarak da tanımlanabilir.
Sağlıklı beslenme; tüketilen besinden haz duyarak, çeşitli ve dengeli beslenerek, tüm besin öğelerinden bireye özgü hesaplanmış miktarlarda alınması ve ideal vücut ağırlığının sürdürülmesidir.
Sağlıklı beslenme ve sağlıklı yaşam biçiminin benimsenmesi büyük önem taşımaktadır. Sağlıklı yaşam biçimi yeterli ve dengeli beslenme, düzenli fiziksel aktivite, alkol ve sigara kullanımının önlenmesi ile mümkündür.
Yetersiz beslenme; enerji ve besin öğelerinin ihtiyaç duyulan miktarda alınmadığı, vücut dokularının yapılamadığı ve yaşamsal faaliyetlerin sürdürülemediği durumlarda görülür.
Dengesiz beslenme; bireyin yeteri kadar beslenmesine rağmen uygun besin seçimi yapamadığından veya yanlış pişirme yöntemi uygulamasından ötürü besin öğelerinin bazılarını alamayabilir. Bu durumda vücut çalışmasındaki işlevi yerine getiremez ve dengesiz beslenme durumu ortaya çıkar. Bunun yanında birey ihtiyacı olandan fazla besin tüketirse besin öğesi ve enerji gereksinimini gereğinden fazla almış olur. Fazla alınan enerji de vücutta yağ dokusu olarak depolanır ve obezite, diyabet, hipertansiyon ve kalp damar hastalıkları gibi sağlık sorunlarına sebep olur. Bu durumda da aşırı ve dengesiz beslenme durumu ortaya çıkar.
Yeterli ve Dengeli Beslenme Önerileri
- Güne kahvaltı ile başlayın.
- Öğünlerinizde her besin grubundan besin bulundurarak besin çeşitliliğini sağlayın.
- Öğün atlamayın.
- Sofrada kullandığınız yemek tabaklarının boyutunu küçültün.
- Ayaküstü atıştırmalık ve fast-food tarzı beslenmeden kaçının.
- Şeker ve tuz tüketimini azaltın.
- Mevsimine uygun meyve ve sebze tercihi yapın.
- Yemeklerinizi küçük lokmalar halinde tüketin.
- Bir lokma için 15-40 çiğneme yapın.
- Tam tahıl ürünleri tercih edin.
- Hayvansal kaynaklı yağlar yerine bitkisel kaynaklı yağlar tercih edin.
- Gazlı ve şekerli içeceklerden kaçının.